De Scholastici:

Sint Anselmus (1033 -1109)

Volmaaktheid is een attribuut dat alleen op God van toepassing kan zijn.

Bekend van het ontologische godsbewijs met als conclusie “Omdat God iets is waarboven niets groters gedacht kan worden, moet Hij dus niet alleen in het denken, maar ook in de werkelijkheid gedacht worden.

Sint Thomas van Aquino (1225 -1274)

Thomas is de favoriete filosoof van de katholieke kerk. Hij verwerpt het ontologische godsbewijs van Anselmus en komt met 5 logische godsbewijzen.
1. De onbewogen eerste beweger.
2. Werk oorzaak
3. Noodzakelijk bestaan
4. Onovertrefbaarheid
5. Ontwerp. De hele kosmos is harmonieus, wie anders dan God kan zo iets perfects hebben ontworpen?

Persoonlijk vind ik alleen het eerste godsbewijs gevoelsmatig onweerlegbaar. In de hele natuur werkt alles van uit oorzaak en gevolg. Er moet echter iets zijn geweest wat al de eerste oerknal in beweging zette.

Uitspraak:
Als de hand de stok niet beweegt zal de stok niet iets anders bewegen.

William van Occam (1287 -1347)

Deze non-conformist is uit Oxford naar München gevlucht nadat hij door de paus was opgeroepen om zijn inzichten te verdedigen. De naam Occam wordt ook wel gespeld als Ockham, naar de plaatsnaam waar hij zou zijn geboren. Ockham is voor al bekend geworden door zijn principe dat entiteiten niet zonder noodzaak vermenigvuldigd worden. Dit principe dat zoveel wil zeggen dat als er twee theorieën zijn die iets verklaren de eenvoudigste de beste is, ofwel eenvoud is altijd te prevaleren dus is het beter om onnodige toevoegingen weg te laten. Dit principe staat bekend als Occams scheermes.

Het wetenschappelijke tijdperk:

Nicoulaus Copernicus (1473-1543)

Copernicus wist, als voorbeeldig Christen, zonder de woede van de kerk op zijn hals te halen, voor het eerst sinds duizend jaar het heliocentrische systeem (de zon als centrum) in het middelpunt van de wetenschappelijke belangstelling te plaatsen. Met behulp van verbazingwekkende nauwkeurige berekeningen wist hij astronomische observaties te voorspellen en te verklaren. De invloed van deze copernicaanse revolutie was zeer groot, daar voor het eerst sinds zeer lange tijd niet meer de mens het centrum van het heelal was. Het maakte een einde aan veel bijgeloof en was de start van de wetenschappelijke revolutie.

Belangrijkste werk: Het aan de paus opgedragen “De revolutionibus Orbium Celetum”.

Desiderius Erasmus (1466 -1536)

Erasmus ziet Godsdienst als een verering van uit het hart. Hierbij zijn vertegenwoordigers van de kerk niet nodig. Echte Godsdienst is een vorm van zotheid daar hij simpel en direct is en niet moeilijk gemaakt hoeft te worden door allerlei doctrines. Godsdienst is volgens hem gebaseerd op Humanisme. Rede is de dienaar van het geloof.

Erasmus belangrijkste werk: Lof der zotheid.

Citaten:
1. Wie durft te verdwalen, vindt nieuwe wegen.
2. Afstand scheidt slechts de lichamen, niet de geesten.
3. De belangrijkste voorwaarde voor geluk is dat je wilt zijn wat je bent.
4. Ruimte scheidt de lichamen niet de geesten.
5. Niets kwelt je meer dan een slecht geweten.
6. Zonder taal kan het leven it beschaafd zijn.
7. Wat Godsdienst zou moeten zijn: Vrede en eensgezindheid. Hoe meer er in regels wordt vastgelegd, des te vaker van die regels afgeweken kan worden. Het vervolgen van zogenaamde ketters betekent dat we uit afkeer van een dwaling in een andere dwaling belanden. Vroeger was het geloof meer een zaak van leven dan een uiteenzetting van geloofsartikelen. Hier sprak de humanist Erasmus, brief aan Jean de Carondelet.

Thomas More (1478 – 1535)

In 1518 voltooide More Utopia, zijn belangrijkste filosofische werk. De Utopie van More is een soort Christelijk communisme zonder persoonlijk bezit, handel en persoonlijke ambitie. Het belang van Utopia ligt in het formuleren van sociale/socialistische idealen op een moment waarin de wereld zich nog niet bezig hield met deze zaken.

Galileo Galilei (1564 – 1642)

Het boek van de natuur is in de taal van de wiskunde geschreven. De wetenschap kan geen twijfel zaaien over religieuze doctrines, ze kan ze alleen maar versterken. De grootste ontdekking, van deze pionier van de telescoop, was de wet van de vallende lichamen of wel van de constante versnelling. Galilei was een groot denker die de weg van kennis bevrijdde van religieuze dogma’s.

De Rationalisten:

Rene Descartes (1596 – 1650)

Descartes was een Franse filosoof en wiskundige die alles verwierp tot hij kon bewijzen dat het waar was. Dit systeem van systematische twijfel is van groot belang gebleken voor wetenschappelijk en filosofisch onderzoek. Hij wordt dan ook wel de vader van de moderne filosofie genoemd. Zijn beroemde werk is het Meditationes de prima philosophia. Het enige waarvan hij echt zeker was is `cogito ergo sum’, ofwel;

Citaat:
Ik denk dus ik besta.

Benedict de Spinoza (1632-1677)

De Nederlander De Spinoza verkondigt het idee dat alles in het universum een is. Er is slechts een substantie en die substantie kunnen we als God of als natuur opvatten. Alles is een deel van God en is dus een expressie van de Goddelijke natuur. Iedere mens is een gelokaliseerde concentratie van de attributen van de werkelijkheid, maar is niet echt een individu, want het enige ware individuele is is het universum in zijn geheel. Als aanhanger van Neale Donald Walsch moet ik dan ook stellen dat Spinoza zijn tijd ver vooruit was. Spinoza ontkende het bestaan van vrije wil door te stellen dat alles in de geest van God is ontstaan. De ware vrijheid is om te handelen overeenkomstig de natuur (god). Van uit deze gedachte volgt dan ook dat er geen kwaad bestaat.

Net als Descartes ontwikkelde hij, als grondig determinist, op basis van de geometrisch-wiskundige methode, een filosofisch systeem. Hierin stelt hij God gelijk aan de scheppende natuur. De oneindige (enige) substantie God/natuur heeft twee bekende attributen, denken en uitgebreidheid. Bij de mens kun je dat zien als ziel/geest en lichaam. Ziel en lichaam ontwikkelen zich onafhankelijk van elkaar. Spinoza’s doel was het vinden van geluk. Hij zag daarbij de bijbel als een historisch werk, maar niet als het woord van God. Dit gaf hem de mogelijkheid om van af nul een filosofie op te zetten. Zoals gezegd is God hierbij de alles overheersende kracht, oneindig en volmaakt. Dat dit in zijn tijd tegenstand heeft opgeroepen moge duidelijk zijn. Vandaar dat zijn lijfspreuk Caute (voorzichtigheid) was.

De radicale verlichting is bij Spinoza begonnen. In tegenstelling tot een aantal Engelse filosofen uit de zelfde periode vindt Spinoza dat Empirische kennis, dus kennis gebaseerd op ervaring middels onze zintuigen, ontoereikend is. Er is intuïtieve kennis en het verstand. Volgens Spinoza: “Dat ieder zichzelf liefheeft, zijn belang, voor zover hij waarachtig is, zoekt en alles nastreeft wat hem tot grote volmaaktheid brengt. Dat in het algemeen ieder zijn eigen zijn, zover in zijn vermogen is, tracht te behouden, dit is zeker zo waar als de stelling dat het geheel groter is als het deel.” Een ieder streeft er dus naar in zijn bestaan te volharden. Als je blijft bestaan geeft dat vreugde. Te veel lichamen om je heen geeft een afgeremd en droef gevoel, alsof we geleefd worden. Neuro wetenschappelijk onderzoek toont het gelijk van Spinoza aan.

Werk:
1. Theologisch politiek traktaat (enige werk dat tijdens zijn leven is uitgegeven).
2. Etica, zijn belangrijkste werk. Dit is niet makkelijk leesbaar en men moet beginnen met het begrijpen van de basis begrippen.
3. Lees “De weg naar het geluk” of “De verhandeling over de verbetering van het verstand”. Dit is meer aan te raden literatuur.

Citaten:
1. Er bestaat geen hoop die niet vermengd is met angst, en geen angst die niet vermengd is met hoop.
2. Vrede is niet de afwezigheid van oorlog. Het is een deugd, een geestesgesteldheid, een schikking voor welwillendheid en rechtvaardigheid.
3. Alleen diegene is vrij die er in in vrijheid mee instemt om zich te laten leiden door rede.
4. Onze handelingen zijn, voor zover ze bepaald worden door de macht of rede van de mens, altijd goed. De andere handelingen kunnen zowel goed als kwaad zijn. Daarom is er geen rationeel leven zonder intelligentie en zijn dingen alleen goed voor zover ze de mens helpen om een geestesleven te leiden dat wordt bepaald door intelligentie.
5. De menselijke geest wordt niet met wapens veroverd maar met liefde en grootmoedigheid.
6. Hoewel de mens alles bepaald aan de hand van zijn genoegen, levert een gemeenschappelijke verbintenis meer voordelen dan nadelen op.
7. Het is het best om onze geest te richten op dingen die eendracht en vriendschap bevorderen.
8. Afzonderlijke dingen zijn niets anders dan variaties van de eigenschappen van god, of de vaste en vast omlijnde wijze waarop de eigenschappen van god worden uitgedrukt.
9. Vleierij brengt eendracht, maar slechts doormiddel van een eerloze misdaad van slavernij of bedrog, want niemand is zo gevoelig voor vleierij als de trotse mens, die de eerste wil zijn maar het niet is.
10. De mens die goed heeft begrepen dat alles volgt uit de noodzakelijkheid van de goddelijke natuur en gebeurt overeenkomstig de eeuwige wetten en regels van de natuur, zal in de waarheid niets ontdekken wat haat hoon of verachting verdient, noch zal hij met iemand medelijden hebben, maar, voor zover de menselijke deugd daartoe in staat is, hij zal trachten naar vermogen goed te doen en verheugd te zijn.
11. Het is belangrijk het menselijk handelen niet te bespotten, niet te betreuren, niet te beoordelen, maar te begrijpen.

Door Naar filosofie van 1700 -1850

Of kies een van de volgende filosofie pagina’s;

Filosofie BC

Naar filosofie van 0 -1000 AC met o.a. Marcus Aurelius met zijn mooie citaten.

Filosofie tussen 1000 en 1700 AC met filosofen als Descartes en Spinoza.

Hier vind je de Filosofische gedachten van 1700 – 1850 met Kant, Schopenhauer en Emerson.

Voor de latere filosofie van 1850 -1950 met Darwin, Sarte en Einstein.

Ook hedendaagse filosofie is te vinden op deze site.

Voor een overzichtelijke tijdlijn van de filosofie.

Tenslotte is er ook een overzicht met filosofie citaten en een met oosterse filosofie.

Volgende pagina